Chức năng sinh lý của tạng can

Nói đến tạng phủ là nói đến lục phủ, ngũ tạng.

Luc phủ ngũ tạng bao gồm:

Ngũ tạng: tâm, can, tỳ, phế, thận.

Lục phủ: tiểu trường, đại trường, đởm, vị, bàng quang, tam tiêu.

Tạng can là một tạng thuộc mộc, nó chủ về tàng huyết, chủ về sơ tiết, chủ cân, khai khiếu ra mắt, vinh nhuận ra móng tay, móng chân.

Chủ về tàng huyết

• Tàng huyết là tàng trữ, điều tiết lượng huyết trong cơ thể, lúc nghỉ ngơi, lúc ngủ nhu cầu của huyết ít, huyết được giữ ở can.
• Lúc hoạt động nhu cầu huyết nhiều can lại bài tiết, điều tiết lượng huyết dự trữ ra kịp thời. Bởi thế nên khi chức năng này bị rối loạn hoặc can huyết không đầy đủ thấy đau đầu, chóng mặt, chân tay tê, co quắp, kinh nguyệt ít, có khi bế kinh… can khí uất kết có hiện tượng ứ huyết gây xuất huyết, nôn ra máu, chảy máu cam, băng huyết, rong huyết.

Chủ về sơ tiết

Sơ tiết là sự thư thái thông xướng (hay điều đạt): can giúp cho sự vận hành của khí các tạng phủ được dễ dàng thông suốt, thăng giáng được điều hòa. Nếu rối loạn chức năng này biểu hiện bệnh lý vè tính chí và tiêu hóa.

• Về tính chí:

Can khí bình thường thì huyết vận hành điều hòa, tinh thần thỏa mái. Nếu can khí rối loạn gây khí uất kết biểu hiện ngực sườn đầy tức, u uất, hay suy nghĩ, hay thở dài, kinh nguyệt không đều, thống kinh, cáu gắt, hoa mắt, chóng mặt, ù tai.

• Về tiêu hóa:

Can sơ tiết tốt giúp cho thăng giáng của tỳ vị tốt. Can khí uất kết gây đau mạng sườn, đau thượng vị, kém ăn, ợ hơi, ợ chua, ỉa chảy gọi là can tỳ bất hòa, hay can vị bất hòa.

Chủ cân, vinh nhuận ra móng tay, móng chân

Can chủ cân có nghĩa là đưa huyết của can đến nuôi dưỡng xương khớp, gân, cơ.

• Can huyết đầy đủ can mạch được nuôi dưỡng tốt, vận động tốt. Trái lại can huyết hư sẽ gây chứng tê bại, chân tay run, co quắp, teo cơ, cứng khớp…
• Móng chân, móng tay là chỗ thừa ra của huyết, nếu can huyết đầy đủ biểu hiện móng tay, móng chân hồng nhuận, cứng cáp.

Can huyết hư thì móng tay, móng chân nhợt nhạt, thay đỏi hình dạng, dễ gãy.

Can khai khiếu ra mắt

Tinh khí của ngũ tạng thông qua huyết dịch đều đi lên mắt, song chủ yếu là của tạng can vì can tàng huyết, vì vậy can thực do phong nhiệt gây chứng đỏ mắt, sưng đau.

Can huyết hư gây quáng gà, giảm thị lực, can phong gây mắt lác. Trong ngũ hành, can mộc sinh tâm hỏa, khắc tỳ thổ, có quan hệ biểu lý với đởm.

coppy ghi nguồn: https://drugsofcanada.com

link bài viết: chức năng sinh lý của tạng can