Vọng chẩn trong y học cổ truyền (phần 1)

Vọng chẩn là một trong bốn phương pháp khi khám bệnh để đi đến chẩn đoán của y học cổ truyền.

Vọng chẩn là quan sát sự thay đổi bất thường về thần sắc, hình dáng, trạng thái ở người bệnh.

• Vọng thần

Thần là những hoạt động về tinh thần, ý thức, tư duy, là biểu hiện hoạt động cảu phủ tạng. Xem xét thần để biết thịnh suy của con người và tiên lượng bệnh.

Thần được thể hiện ở ánh mắt, vẻ mặt, các hoạt động của toàn thân.

Thần bình thường: ánh mắt sáng, lanh lợi, vẻ mặt tươi, biểu lộ tình cảm rõ ràng tiếp xúc tốt, trả lời đúng.

Những biểu hiện bất thường của thần: vè mặt mệt mỏi, thờ ơ, giận dữ, buồn rầu, lo lắng, sợ hãi, lờ đờ, hoảng loạn, cười nói lung tung.

• Vọng sắc

Sắc bình thường là tươi nhuận

Sắc bất thường khi thái quá: đỏ quá, xanh quá …hoặc mờ tối

Sắc đỏ: mặt đỏ lad thực nhiệt, về chiều hai gò má đỏ là hư nhiệt, là bệnh thuộc tâm.

Sắc vàng là bệnh ở tỳ, vàng tươi là thấp nhiệt, vàng sạm là hư hàn, vàng như quả chấp chín là bệnh tỳ nặng.

Sắc trắng là sắc của phế, trắng nhợt là khí hư, trắng xanh là huyết hư, trắng như xương khô là phế tuyệt.

Sắc xanh: khi có sắc xanh là hàn, có đau nội tạng, có huyết ứ hoặc sắp co giật, xanh như màu chàm là can tuyệt.

Sắc đen: khi có sắc đen là hàn, đau ở nội tạng, đen sạm là thận hư, đen xỉn như than là thận tuyệt.

• Vọng hình thái chung:

  

Tức là quan sat hình dáng, tư thế và cử động của người bệnh.

Hình dáng: gầy là khí huyết hư, béo bệu là khí hư, đàm trệ, chậm phát triển (chậm biết đi, chậm biết nói, chậm mọc răng, chậm mọc tóc, dị tật bẩm sinh) là tiên thiên bất túc, da khô, lông dễ rụng là phế hư (vì phế chủ bì mao), cơ teo nhẽo là tỳ hư, chân tay run co quắp là tổn thương can, còi xương, xương biến dạng, chậm phát triển là thận hư.

Tư thế:

Xem tư thế đi đứng, cầm nắm hay ngồi nằm, quay mặt vào tối là âm chứng.

Nằm hay giẫy giụa, quay ra ngoài là dương chứng.

Đau do thực: nằm yên không dám cử động, đau do hư ưu xoa nắn, đè chặt tay vào.

Đi đứng lệch người là có tổn thương ở xương khớp cân cơ hoặc do dị tật, viêm nhiễm hay bại liệt.

Cử động: quan sát các cử động bất thường của hệ vận động: khó vận động, khó đi lại, không đúng tầm, rung giật.

• Quan sát mắt:

Mắt đỏ là nhiệt, vàng là bệnh của tỳ, sưng đau là bệnh can nhiệt, mắt hay giật là kinh phong ở can, khóa mắt đỏ là tân nhiệt, vành mi đỏ là tỳ nhiệt.

coppy ghi nguồn: https://drugsofcanada.com

link bài viết: vọng chẩn trong y học cổ truyền (phần 1)