Tạng tỳ

Tạng tỳ là tạng thuộc thổ nằm ở trung tiêu có chức năng chủ về vận hóa, chủ về thống huyết, chủ cơ nhục, khai khiếu ra miệng, vinh nhuận ở môi.

Chức năng sinh lý của tạng tỳ

Chủ vận hóa

Tỳ chủ vận hóa đồ ăn và thủy thấp

• Chủ vận hóa đồ ăn: là sự tiêu hóa, hấp thu và vận chuyển các chất dinh dưỡng được tỳ hấp thu chuyển lên phế, phế đưa vào tâm mạch để huyết đem đi nuôi dưỡng các phủ tạng, tứ chi, cân não.

Nếu chức năng này tốt thì ăn uống tốt, người khỏe mạnh, tiêu hóa tốt.

Nếu chức năng này rối loạn gây ra tình trạng kém ăn, rối loạn tiêu hóa, mệt mỏi, người gầy.

• Chủ vận hóa thủy thấp: tỳ đưa nước đến các tổ chức cơ thể nuôi dưỡng sau đó chuyển suống thận ra bàng quang, bài tiết ra ngoài. Bởi thế người ta nói sự chuyển hóa nước trong cơ thể là do vận hóa của tỳ phối với sự túc giáng của phế và sự khí hóa của thận.

Tỳ chủ thống huyết

Thống huyết có nghĩa là nhiếp, quản lý, khống chế huyết đi ở trong lòng mạch. Tỳ khí mạnh huyết được khí thúc đẩy đi trong lòng mạch đến nuôi dưỡng cơ thể. nếu tỳ khí hư không khống chế được huyết, huyết sẽ đi ra ngoài gây các triệu chứng xuất huyết, rong kinh, rong huyết, đại tiện ra máu lâu ngày…

Tỳ chủ cơ nhục, tứ chi

Tỳ đã đem các chất dinh dưỡng được chuyển hóa từ đồ ăn đến nuôi dưỡng cơ nhục. Tỳ khí yếu thì cơ nhẽo, mệt mỏi, gây bệnh trĩ, sa trực tràng, sa sinh dục, sa dạ dày, thoát vị bẹn.

Tỳ khai khiếu ra miệng, vinh nhuận ra môi (muốn nói về ăn uống, khẩu vị)

Tỳ tốt thì mới muốn ăn, ăn uống ngon miệng, tỳ hư thì chán ăn, miệng nhạt, hay buồn nôn, tỳ chủ cơ nhục, khai khiếu khai miệng nên cũng vinh nhuận ra môi.

Nếu tỳ mạnh thì môi hồng nhuận, tỳ hư môi xám, nhạt màu.

Tỳ thổ còn sinh phế kim, khắc thuận thủy, có quan hệ biểu lý với vị.

Bệnh lý của tạng tỳ

• Tỳ khí hư: do tạng người hư yếu, lao động quá sức, ăn uống kém, thiếu chất dinh dưỡng.

Có các triệu chứng: ăn kém, đầy bụng, người mệt mỏi vô lực, thở ngắn, ngại nói, sắc mặt hơi vàng hay trắng.

Tỳ mất kiện vận thì gây đầy bụng, ăn xong càng đầy, đại tiện lỏng, chất lưỡi nhợt bệu, môi nhợt, rêu lưỡi trắng, mạch hư.

Tỳ hư hạ hãn: gây ỉa chảy, lỵ mạn tính sa trực tràng, sa dạ dày, trĩ, sa dạ con, chất lưỡi nhợt, mạch hư nhược.

Tỳ không không khống chế được huyết gây nên đại tiện ra máu, kinh nguyệt quá nhiều, rong kinh, chất lưỡi nhợt, mạch nhược hư

Pháp điều trị: kiện tỳ ích khí, ích khí thăng đề tỳ, kiện tỳ nhiếp huyết.

• Tỳ dương hư: do tỳ hư, hay do ăn đồ lạnh làm tổn thương dương khí.
• Tỳ hư do giun
• Tỳ bị hàn thấp do ăn phải đồ ăn lạnh hay bị cảm do mưa, lạnh, ẩm thấp làm tỳ không vận hóa được
• Tỳ bị thấp nhiệt: do ăn phải đồ ăn cay nóng hay cảm phải thử thấp, táo thấp gây nhiệt thấp…

coppy ghi nguồn: https://drugsofcanada.com

link bài viết: tạng tỳ