Sơ lược về một số bệnh khớp xương trong đông y (phần 1)

Một số bệnh khớp xương như viêm khớp dạng thấp, thoái hóa khớp và đau nhức các khớp đều thuộc phạm vi chứng tý trong y học cổ truyền.

Nguyên nhân dẫn đến bệnh do vệ khí không đủ làm tà khí xâm nhập gây tắc khí huyết, làm sưng nóng đỏ đau các khớp; hoặc do chức năng can thận bị suy giảm dẫn đến xương khớp bị thoái hóa, biến dạng, cơ bị teo và khớp bị dính…

Cần phải phân loại các thể bệnh để có phương pháp chữa phù hợp và hiệu quả nhất.

1. Đau nhức các khớp không có nóng đỏ:

Theo y học cổ truyền gọi là phong, hàn, thấp tý.

a. Phong tý:

• Triệu chứng: đau khi di chuyển, đau nhiều khớp, sợ gió, rêu lưỡi trắng, mạch phù.
• Phương pháp chữa: khu phong là chính, tán hàn trừ thấp, hành khí hoạt huyết.
• Các bài thuốc:

Bài 1: gồm: thổ phục linh: 16g, thương nhĩ tử: 16g, hy thiêm: 16g, rễ vòi voi: 16g, uy linh tiên: 12g, tỳ giải: 12g, ý dĩ: 12g, cam thảo nam: 12g, quế chi: 8g, bạch chỉ: 8g.

Bài 2: bài “Phòng phong thang gia giảm” gồm: phòng phong: 12g, khương hoạt: 12g, bạch thược: 12g, đương quy: 12g, tần giao: 8g, quế chi: 8g, phục linh: 8g, ma hoàng: 8g, cam thảo: 6g.

Ngoài ra có thể phối hợp châm các huyệt tại các khớp sưng đau và vùng lân cận, hợp cốc, phong môn, phong trì, huyết hải, túc tam lý, cách du. Hoặc nhĩ châm tại các vùng tương ứng khớp đau ở gờ đối vành và thuyền tai.

 b. Hàn tý:

• Triệu chứng: đau tại 1 khớp dữ dội, lạnh đau tăng, chườm nóng đỡ đau, sợ lạnh, tay chân lạnh, rêu lưỡi trắng, mạch phù khẩn hoặc nhu hoãn.
• Phương pháp chữa: rán hàn là chính, khu phong trừ thấp, hành khí hoạt huyết.
• Các bài thuốc:

Bài 1: gồm: ý dĩ: 12g, quế chi: 8g, can khương: 8g, phụ tử chế: 8g, thiên niên kiện: 8g, uy linh tiên: 8g, thương truật: 8g, xuyên khung: 8g, ngưu tất: 8g.

Bài 2: gồm: ý dĩ: 12g, rễ cây lá lốt: 12g, thương nhĩ tử: 12g, quế chi: 8g, can khương: 8g, thiên niên kiện: 8g, ngũ gia bì: 8g, ngưu tất: 8g, xuyên khung: 8g.

Bài 3: bài “Ô đầu thang gia giảm” gồm: phụ tử chế: 8g, ma hoàng: 8g, bạch thược: 8g, hoàng kỳ: 8g, phục linh: 8g, cam thảo: 6g.

Ngoài ra có thể phối hợp cứu tại huyệt quan nguyên, khí hải, túc tam lý, tam âm giao.

c. Thấp khớp:

• Triệu chứng: các khớp nhức mỏi, đau 1 chỗ, tê bì, đau các cơ, bệnh lâu ngày, khó vận động, người mệt mỏi, miệng nhạt, rêu lưỡi trắng dính, mạch nhu hoãn.
• Phương pháp chữa: trừ thấp là chính, khu phong tán hàn, hành khí hoạt huyết.
• Các bài thuốc:

Bài 1: gồm: ý dĩ: 16g, tý giải: 16g, ngũ gia bì: 12g, rễ cỏ xước: 12g, xuyên khung: 12g, đan sâm: 12g, rễ cây lá lốt: 8g, quế chi: 6g, bạch chỉ: 6g.

Bài 2: bài “Ý dĩ nhân thang gia giảm” gồm: ý dĩ: 16g, hoàng kỳ: 12g, đảng sâm: 12g, thương truật: 8g, ma hoàng: 8g, quế chi: 8g, khương hoạt: 8g, độc hoạt: 8g, phòng phong: 8g, ô dược: 8g, xuyên khung: 8g, ngưu tất: 8g, cam thảo: 6g.

Ngoài ra có thể phối hợp châm tại các huyệt túc tam lý, tam âm giao, tỳ du, thái khê, huyết hải cùn các huyệt tại vùng sưng đau.

2. Thoái hóa khớp:

Theo YHCT thì nguyên nhân là do can thận hư kết hợp phong hàn thấp gây nên.

• Triệu chứng: gần giống hàn tý, có thêm triệu chứng đau lưng, ù tai, ngủ ít, nước tiểu trong, lưng gối đau mỏi, tiểu đêm nhiều, đau nhức mỏi các khớp, đau khi di chuyển, mạch trầm tế.
• Phương pháp chữa: Bổ can thận, khu phong từ thấp tán hàn.
• Các bài thuốc: áp dụng bài “Độc hoạt ký sinh thang” hoặc “Tam tý thang gia giảm“.

Ngoài ra có thể phối hợp cứu tại các huyệt quan nguyên, khí hải, thận du, tam âm giao… châm bổ, ôn châm tại các huyệt ở vùng khớp đau và vùng lân cận.

(còn tiếp…)

Coppy ghi nguồn: https://drugsofcanada.com

Link bài viết: Sơ lược về một số bệnh khớp xương trong đông y (phần 1)